Другие похожие работы, которые могут вас заинтересовать.вшм> | |||
| 14108. | Доклад | Слова як асноуная адзінка мовы. Функцыя слова | 7.21 KB |
| Функцыя слова. СЛОВА І ЯГО ЗНАЧЭННЕ Тэрмiн лексiкалогiя ўзнiк на аснове спалучэння двух элементаў lexis і logos якiя ў старажытнагрэчаскай мове мелi значэнне âсловаâ і âвучэннеâ. Такiм чынам лексiкалогiя ў самым шырокiм разуменнi гэта навука аб словах аб слоўнiкавым складзе мовы. Слова гэта фанетычна i граматычна аформленая адзiнка мовы з пэўным значэннем. | |||
| 14129. | Доклад | Сказ і выказванні | 8.08 KB |
| Сказсэнсава граматычна интанацыйна аформленая синтаксичная канструкцыя у якой фармируецца пэуная думка. Сказ адпавядае суджэнню гэта значыць перадае думку пра пэуны прадмет з яву. Таму сказ адыгрывае значную ролю у камуникацыи зносинах людзей памиж сабой.Асноуная прымета сказа прэдыкатыунасць. | |||
| 14125. | Доклад | Падпарадкаваныя сувязі у словазлучэнні | 7.2 KB |
| Так у словазлучэнні глыбокі снег залежнае слова глыбокі мае адзіночны лік мужчынскі род назоўны склон як і назоўнік снег; на высокім дрэве залежнае слова высокім дапасуецца да назоўніка на дрэве у адзіночным ліку ніякім родзе месным склоне; першая сустрэча залежнае слова першая дапасуецца да назоўніка сустрэча ў адзіночным ліку жаночым родзе назоўным склоне. Дапасуюцца да галоўнага слова назоўніка у родзе ліку склоне а ў множным ліку толькі ў склоне прыметнікі займеннікі парадкавыя лічэбнікі дзеепрыметнікі. выпадках… | |||
| 126. | Доклад | Основа слова | 7.23 KB |
| Основа часть словоформы за вычетом окончания и словоизменительных суффиксов; это обязательный и постоянный неизменяющийся по значению и строению элемент морфемной структуры слова являющийся средством выражения лексического значения слова. В неизменяемых словах купе хаки здесь основа равна слову. У большинства слов основа представляет собой обязательный и постоянный комплекс непосредственно связанных друг с другом морфем. Непроизводная основа имеет в своем составе только корневую морфему старый добрый веду. | |||
| 2422. | Доклад | Основные признаки слова | 6.87 KB |
| Основные признаки слова: Слово представляет собой звуковое структурное единство созданное по законам фонетики данного языка; Слово оформлено по законам грамматики данного языка и всегда выступает в одной из своих грамматических форм; Слово единство звучания и значения и в языке нет слов лишенных значения; Слово обладает свойством непроницаемости то есть внутрь слова нельзя вставить вклинить другое грамматически оформленное слово; Каждое слово относится к тому или иному лексикограмматическому разряду слов; Слово не… | |||
| 277. | Доклад | Однозначные и многозначные слова | 7.66 KB |
| Обычно однозначны многие термины а также названия деревьев ягод грибов слова называющие конкретные предметы слова выражающие субъективную оценку. Свойство слов иметь одно значение называется однозначностью слова или моносемией. Многозначность или полисемия семантическое свойство слова иметь несколько значений. | |||
| 95. | Доклад | Вводные слова, словосочетания и предложения | 9.15 KB |
| Относясь по смыслу ко всему предложению вводные слова и сочетания слов встречаются чаще в начале или в конце предложения; если же они относятся к одному из членов предложения или к части предложения то обычно находятся с ними рядом. Вводные слова и сочетания слов не связаны со структурой предложения что находит свое выражение в интонации. Это особенно хорошо видно при сравнении слов выступающих в предложении то в роли вводных то в роли членов предложения. | |||
| 127. | Доклад | Исторические изменения в составе и структуре слова | 6.7 KB |
| В процессе развития языка происходят различные изменения в морфемной структуре слова опрощение переразложение усложнение основ. Опрощение изменение морфемной структуры слова при котором ранее производная и членимая на морфемы основа перестает выделять в своем составе аффиксы и превращается в непроизводную корневую. Переразложение изменение морфемной структуры слова при котором перемещаются границы между морфемами при сохранении членимости производной основы на морфемы лежбище←лежба←лежать. | |||
| 2421. | Доклад | Морфема как мельчайшая значимая единица языка и как часть слова | 8.88 KB |
| Производная основа единство состоящее из отдельных значимых частей слова корня и аффиксов. гордый гордость глаз глазной трудтруженник Производное слово слово основа которого мотивированна по форме и значению основой другого слова или других слов т. | |||
| 15874. | Курсовая | Новые слова в системе терминов дипломатии и международного права узбекского языка | 16.91 KB |
| УМЭиД дипломатии и международного права узбекского языка на материале текстов сферы международных отношений конца ХХ-начала XX1 века История терминов относящихся к сфере международных отношений далее в статье — СМО связана с такими важными областями человеческой деятельности как история юриспруденция политика экономика дипломатия культура. Лингвистический анализ документов СМО учебников толковых и терминологических словарей по международному праву и дипломатии советского периода и периода… | |||
Белорусский язык — Словазлучэнне. Віды сувязі слоў у словазлучэннях. Адрозненні ў будове словазлучэнняў у рускай і беларускай мовах.
Словазлучэнне. Віды сувязі слоў у словазлучэннях. Адрозненні ў будове словазлучэнняў у рускай і беларускай мовах.
С л о в а з л у ч э н н е — спалучэнне двух і больш знамянальных слоў, звязаных паміж сабой па сэнсе і граматычна на аснове падпарадкавальнай сувязі. Канкрэтныя словазлучэнні фарміруюцца ў сказе і выдзяляюцца з яго. Не ўсякае спалучэнне слоў у сказе з’яуляецца словазлучэннем. Да словазлучэнняў нельга адносіць: 1)спалучэнне дзейніка і выказніка; 2)слова і адасоблены член сказа, які паясняе гэта слова; 3)аднародныя члены сказа, якія ўваходзяць у склад словазлучэння як адна з яго частак — галоўная або залежная. Пералічаныя канструкцыі вывучаюцца як элементы простата сказа, а не словазлучэння.
Асаблівасці пабудовы словазлучэнняў у беларускай мове.
1.Дзеясловы ветлівасці дзякаваць, падзякаваць, аддзячыць, дараваць, прабачыць у беларускай мове спалучаюцца з назоўнікамі або займеннікамі ў форме давальнага склону. У рускай мове адпаведныя дзеясловы кіруюць вінавальным склонам.
2.Дзеясловы руху ісці, бегчы, плыць, ехаць, ляцець, воле-выяўлення паслацъ, выправіць, адправіць у словазлучэннях з мэтавым значэннем кіруюць назоўнікамі ці займеннікамі ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам па. Параўн. у рускай мове з прыназоўнікам за. Калі залежнымі назоўнікамі словазлучэння выступаюць назвы ягад і грыбоў і словы ягады, грыбы, то яны ўжываюцца ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам у, у русскай з прыназоўнікам за.
3.Дзеясловы са значэннем стану ці дзеяння хадзіць, блукаць, лятаць, бачыцца, гладзіць, стукаць і інш. кіруюць назоўнікам ў месным склоне з прыназоўнікам па. У рускай мове з прыназоўнікам по.
4.Дзеясловы жартаваць, смяяцца, насміхацца, здзекавацца, рагатаць і інш. кіруюць назоўнікамі ці займеннікамі ў родным склоне з прыназоўнікам з (са). Адпаведныя рускія дзеясловы ўжываюцца з назоўнікамі ці займеннікамі ў форме творнага склону з прыназоўнікам над.
5.У словазлучэннях з галоўным словам хворы, хварэць залежны назоўнік ужываецца ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам на: хворы на сэрца, хварэць на запаленне лёгкіх (у рускай мове: у него больное сердце, болеть воспалением лёгких).
6.Назоўнікі лекция, нарысы, адзнака і інш. ужываюцца з назоўнікамі ў месным склоне з прыназоўнікам па. У рускай мове ў адпаведных словазлучэннях залежны назоўнік ставіцца ў форме давальнага склону з прыназоўнікам по.
7.У беларускай мове лічэбнікі два, тры, чатыры дапасуюцца да назоўнікаў у форме назоўнага склону множнага ліку: тры вучні. У рускай мове гэтыя лічэбнікі кіруюць назоўнікамі ў форме роднага склону адзіночнага ліку: три ученика. Лічэбнікі пяць і вышэй у назоўным склоне кіруюць назоўнікамі ў форме роднага склону множнага ліку (лічэбнік выступае галоўным словам словазлучэння) як у беларускай, так і ў рускай мовах. Ва ўскосных склонах (акрамя вінавальнага, калі ён супадае з назоўным) лічэбнік дапасуецца да назоўніка і залежыць ад яго.
8. У дробавых лічэбніках частка адна, дзве, тры, чатыры ў лічніку дапасуецца да парадкавага лічэбніка ў назоўніку:дзве пятыя. Калі ў лічніку стаяць лічэбнікі пяць, шэсць і г. д., то яны кіруюць парадкавымі лічэбнікамі назоўніка ў форме роднага склону множнага
ліку: пяць восьмых.
37.Паняцце пра словазлучэнне. Тыпы словазлучэнняў.
С л о в а з л у ч э н н е — спалучэнне двух і больш знамянальных слоў, звязаных паміж сабой па сэнсе і граматычна на аснове падпарадкавальнай сувязі.Да словазлучэнняў нельга адносіць: 1)спалучэнне дзейніка і выказніка; 2)слова і адасоблены член сказа, які паясняе гэта слова; 3)аднародныя члены сказа, якія ўваходзяць у склад словазлучэння як адна з яго частак — галоўная або залежная. Гэта элементы простата сказа, а не словазлучэння.У словазлучэнні рэалізуюцца тры спосабы падпарадкавальнай сувязі: дапасаванне, кіраванне, прымыканне. 1. Дапасаванне — сувязь, пры якой залежнае слова ставіцца ў тых жа формах роду, ліку і склону, што і галоўнае;залежнае слова — прыметнікам, дзеепрыметнікам, парадкавым лічэбнікам,абагульнена-якасным займеннікам. Сродкам выражэння дапасавання з’яўляецца канчатак залежнага слова. 2. Kipаванне — спосаб падп.сувязі, пры якім залежнае слова ставіцца ў пэўнай склонавай форме. Здольнасцю кіраваць валодаюць дзеясловы і іх формы. Сродкамі выражэння кіравання -канчатак залежнага слова і прыназоўнік. Змяненне формы галоўнага слова не выклікае змянення формы залежнага 3. Прымыканне — падп.сувязь, пры якой залежнае слова звязваецца з галоўным толькі па сэнсе і інтанацыйна. Прымыкаюць нязменныя знамянальныя словы:прыслоўі, інфінітывы, дзеепрыслоўі. Галоўным словам словазлучэння з прымыканнем можа быць дзеяслоў, назоўнік, прыметнік.Асаблівасці пабудовы словазлучэнняў у беларускай мове.1)Дзеясловы ветлівасці дзякаваць, падзякаваць, аддзячыць, дараваць, прабачыць у беларускай мове спалучаюцца з назоўнікамі або займеннікамі ў форме давальнага склону. У рускай мове адпаведныя дзеясловы кіруюць вінавальным склонам.2)Дзеясловы руху ісці, бегчы, плыць, ехаць, ляцець, воле-выяўлення паслацъ, выправіць, адправіць у словазлучэннях з мэтавым значэннем кіруюць назоўнікамі ці займеннікамі ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам па(ехаць па грыбы). Параўн. у рускай мове з прыназоўнікам за. 3).Дзеясловы са значэннем стану ці дзеяння хадзіць, блукаць, лятаць, бачыцца, гладзіць, стукаць і інш. кіруюць назоўнікам ў месным склоне з прыназоўнікам па. У рускай мове з прыназоўнікам по.4.)Дзеясловы жартаваць, смяяцца, насміхацца, здзекавацца, рагатаць і інш. кіруюць назоўнікамі ці займеннікамі ў родным склоне з прыназоўнікам з (са). Адпаведныя рускія дзеясловы ўжываюцца з назоўнікамі ці займеннікамі ў форме творнага склону з прыназоўнікам над.5).У словазлучэннях з галоўным словам хворы, хварэць залежны назоўнік ужываецца ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам на: хворы на сэрца, хварэць на запаленне лёгкіх (у рускай мове: у него больное сердце, болеть воспалением лёгких).6). У дробавых лічэбніках частка адна, дзве, тры, чатыры ў лічніку дапасуецца да парадкавага лічэбніка ў назоўніку:дзве пятыя. Калі ў лічніку стаяць лічэбнікі пяць, шэсць і г. д., то яны кіруюць парадкавымі лічэбнікамі назоўніка ў форме роднага склону множнага ліку: пяць восьмых.
38. Класіфікацыя простых сказаў.Сказ – граматычна і інтанацыйна аформленая адзінка моўных зносін, у якой фврміруецца і выражаецца пэўная думка.У залежнасці ад мэты выказваннясказы падзяляюцца на:Апавядальныя(повествовательн) –у якіх паведамляецца пра факты рэчаіснасці, з’явы, паняцці, падзеі; характэрна спакойная інтанацыя з назначным павышэннем голасу на якім-небудзь слове або группе слоў і паніжэннем у канцы сказа. ў канцы сказа ставіцца кропка.Пытальныя – заключаюць у сабе пытанне. Граматычныя сродкі афармлення – пытальная інтанацыя, парадак размяшчэння слоў, пытальныя часціцы, займеннікі, прыслоўі.Падзяляюцца на уласна-пытальныя (прадугледжваюць дадатны ці адмоўны адказ: Надзя, скажы, няўжо табе не бывае страшна? – Бывае.), пытальна-рытарычныя (не патрабуюць адказу, сцвярджаюць ці адмаўляюць што-небудзь) пытальна-пабуджальныя(у форме пытання выражаюць пабуджэнне да дзеяння,просьбу)Пабуджальныя – выражаюць загад, пажаданне, запрашэнне, заклік. Граматычныя спосабы афармлення – пабуджальная інтанацыя і формы загаднага ладу дзеясловаў у ролі выказніка.Паводле адносін выказвання да рэчаіснасці падзяляюцца на:Сцвярджальныя – сцвярджаецца наяўнасць чаго-небудзь у рэчаіснасці: Раніца ціхая, светлая, з буйнай расой.Адмоўныя – адмаўляецца наяўнасць таго, пра што гаворыцца ў сказе. Структурнай прыметай адмоўных сказаў з’яўляюцца адмоўныя часціцы не, ні, слова няма. Не злічыць у небе ясных зорак.Паводле структуры:Простыя – з адной граматычнай асновай, у якіх выражаецца адна закончаная думка: Складаныя – у іх склад уваходзяць дзве і больш граматычных асноўПростыя сказы бываюць двухсастаўныя ( у іх склад уваходзяць і дзейнік і выказнік) і аднасастаўныя (ці толькі дзейнік, ці толькі выказнік). Двухсастаўныя і аднасастаўныя сказы могуць быць неразвітыя (складаюцца толькі з галоўных членаў сказа): Вось і станцыя. Дарога скончана.; развітыя(апрача галоўных членаў ёсць і даданыя): Нерухомая бясконцая ноч…Простыя сказы могуць быць ускладненыя (у іх складзе ёсць аднародныя члены сказа, адасобленыя члены, пабочныя і ўстаўныя словы і словазлучэнні, зваротак:
39. Аднасастаўныя сказы і іх тыпы.Аднасастаўныя сказы падзяляюцца на аднасастаўныя выказнікавыя і аднасастаўныя дзейнікавыя. Да аднасастаўных выказнікавых адносяцца:Пэўна-асабовыя(определ-лічные) – абазначаецца дзеянне, утворанае пэўнай, канкрэтнай асобай, — тым, хто гаворыць, або яго субяседнікам.Выказнік выражаецца дзеясловамі 1-й і 2-й асобы адз., мн.ліку цяперашняга і будучага часу абвеснага ладу або дзеясловамі загаднага ладу.Выходзім на трап і заўважаем группу людзей з кветкамі.Няпэўна-асабовыя – абазначаецца дзеянне, утворанае няпэўнымі або невядомымі асобамі. Выказнік выражаецца дзеясловам 3-й асобы мн.ліку цяп. і буд.часу, а таксама дзеясловам прошлага часу мн. ліку.Працуюць там з ахвотай, зладжана.Абагульнена-асабовыя(обоўенно-лічн) – абазначаецца дзеянне, што ў аднолькавай меры адносіцца да кожнага. Асоба, якая ўтварае дзеянне, успрымаецца абагульнена: ёю можа быць кожны.Вясновым паветрам дыхаеш і ніяк не можаш надыхацца. Як правіла, ужываюцца ў прыказках.Безасабовыя – выказнік абазначае дзеянне, стан незалежна ад дзейнай асобы. З балота падыхала свежым халаднаватым ветрам. Было золка. Дзейнай асобы няма, яна не падразумяваецца і не выражаецца выказнікам.Інфінітыўныя – выказнік у іх выражаны інфінітывам. Зірнуць бы яшчэ раз, праверыць дарогу.
Да аднасастаўных дзейнікавых адносяцца намінатыўныя сказы. Гэта сказы, якія складаюцца толькі з дзейніка або дзейніка і паясняльных слоў. У іх сцвярджаецца быццё, існаванне пэўных прадметаў, паняццяў, з’яў рэчаіснасці ў цяперашнім часе.Нёман. Гаючая родная прыгажосць. Цёмная, маўклівая ноч.
Словазлучэнне. Віды сувязі слоў у словазлучэннях. Адрозненні ў будове словазлучэнняў у рускай і беларускай мовах. — шпаргалка на ГОСы
С л о в а з л у ч э н н е — спалучэнне двух і больш знамянальных слоў, звязаных паміж сабой па сэнсе і граматычна на аснове падпарадкавальнай сувязі. Канкрэтныя словазлучэнні фарміруюцца ў сказе і выдзяляюцца з яго. Не ўсякае спалучэнне слоў у сказе з’яуляецца словазлучэннем. Да словазлучэнняў нельга адносіць: 1)спалучэнне дзейніка і выказніка; 2)слова і адасоблены член сказа, які паясняе гэта слова; 3)аднародныя члены сказа, якія ўваходзяць у склад словазлучэння як адна з яго частак — галоўная або залежная. Пералічаныя канструкцыі вывучаюцца як элементы простата сказа, а не словазлучэння. У словазлучэнні рэалізуюцца тры спосабы падпарадкавальнай сувязі: дапасаванне, кіраванне, прымыканне. 1. Дапасаванне — падпарадкавальная сувязь, пры якой залежнае слова ставіцца ў тых жа формах роду, ліку і склону, што і галоўнае. Дапасаванне характэрна для назоўнікавых словазлучэнняў; залежнае слова можа быць выражана прыметнікам, дзеепрыметнікам, парадкавым лічэбнікам, абагульнена-якасным займеннікам. Сродкам выражэння (афармлення) дапасавання з’яўляецца канчатак залежнага слова. 2. Kipаванне — спосаб падпарадкавальнай сувязі, пры якім залежнае слова ставіцца ў пэўнай склонавай форме. Здольнасцю кіраваць валодаюць дзеясловы і іх формы. Сродкамі выражэння кіравання з’яўляюцца канчатак залежнага слова і прыназоўнік. Пры кіраванні змяненне формы галоўнага слова не выклікае змянення формы залежнага 3. Прымыканне — падпарадкавальная сувязь, пры якой залежнае слова звязваецца з галоўным толькі па сэнсе і інтанацыйна. Прымыкаюць нязменныя знамянальныя словы: прыслоўі, інфінітывы, дзеепрыслоўі. Галоўным словам словазлучэння з прымыканнем можа быць дзеяслоў, назоўнік, прыметнік. Асаблівасці пабудовы словазлучэнняў у беларускай мове. 1)Дзеясловы ветлівасці дзякаваць, падзякаваць, аддзячыць, дараваць, прабачыць у беларускай мове спалучаюцца з назоўнікамі або займеннікамі ў форме давальнага склону. У рускай мове адпаведныя дзеясловы кіруюць вінавальным склонам. 2)Дзеясловы руху ісці, бегчы, плыць, ехаць, ляцець, воле-выяўлення паслацъ, выправіць, адправіць у словазлучэннях з мэтавым значэннем кіруюць назоўнікамі ці займеннікамі ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам па. Параўн. у рускай мове з прыназоўнікам за. Калі залежнымі назоўнікамі словазлучэння выступаюць назвы ягад і грыбоў і словы ягады, грыбы, то яны ўжываюцца ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам у, у русскай з прыназоўнікам за. 3)Дзеясловы са значэннем стану ці дзеяння хадзіць, блукаць, лятаць, бачыцца, гладзіць, стукаць і інш. кіруюць назоўнікам ў месным склоне з прыназоўнікам па. У рускай мове з прыназоўнікам по. 4)Дзеясловы жартаваць, смяяцца, насміхацца, здзекавацца, рагатаць і інш. кіруюць назоўнікамі ці займеннікамі ў родным склоне з прыназоўнікам з (са). Адпаведныя рускія дзеясловы ўжываюцца з назоўнікамі ці займеннікамі ў форме творнага склону з прыназоўнікам над. 5)У словазлучэннях з галоўным словам хворы, хварэць залежны назоўнік ужываецца ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам на: хворы на сэрца, хварэць на запаленне лёгкіх (у рускай мове: у него больное сердце, болеть воспалением лёгких). 6)Назоўнікі лекция, нарысы, адзнака і інш. ужываюцца з назоўнікамі ў месным склоне з прыназоўнікам па. У рускай мове ў адпаведных словазлучэннях залежны назоўнік ставіцца ў форме давальнага склону з прыназоўнікам по. 7)У беларускай мове лічэбнікі два, тры, чатыры дапасуюцца да назоўнікаў у форме назоўнага склону множнага ліку: тры вучні. У рускай мове гэтыя лічэбнікі кіруюць назоўнікамі ў форме роднага склону адзіночнага ліку: три ученика. Лічэбнікі пяць і вышэй у назоўным склоне кіруюць назоўнікамі ў форме роднага склону множнага ліку (лічэбнік выступае галоўным словам словазлучэння) як у беларускай, так і ў рускай мовах. Ва ўскосных склонах (акрамя вінавальнага, калі ён супадае з назоўным) лічэбнік дапасуецца да назоўніка і залежыць ад яго. 8. У дробавых лічэбніках частка адна, дзве, тры, чатыры ў лічніку дапасуецца да парадкавага лічэбніка ў назоўніку:дзве пятыя. Калі ў лічніку стаяць лічэбнікі пяць, шэсць і г. д., то яны кіруюць парадкавымі лічэбнікамі назоўніка ў форме роднага склону множнагаліку: пяць восьмых.
Білет 39 Словазлучэнне. Віды сувязі слоў у словазлучэннях. Адрозненні ў будове словазлучэнняў у рускай і беларускай мовах.
С л о в а з л у ч э н н е — спалучэнне двух і больш знамянальных слоў, звязаных паміж сабой па сэнсе і граматычна на аснове падпарадкавальнай сувязі. Канкрэтныя словазлучэнні фарміруюцца ў сказе і выдзяляюцца з яго. Не ўсякае спалучэнне слоў у сказе з’яуляецца словазлучэннем. Да словазлучэнняў нельга адносіць: 1)спалучэнне дзейніка і выказніка; 2)слова і адасоблены член сказа, які паясняе гэта слова; 3)аднародныя члены сказа, якія ўваходзяць у склад словазлучэння як адна з яго частак — галоўная або залежная. Пералічаныя канструкцыі вывучаюцца як элементы простата сказа, а не словазлучэння.
У словазлучэнні рэалізуюцца тры спосабы падпарадкавальнай сувязі: дапасаванне, кіраванне, прымыканне. 1. Дапасаванне — падпарадкавальная сувязь, пры якой залежнае слова ставіцца ў тых жа формах роду, ліку і склону, што і галоўнае. Дапасаванне характэрна для назоўнікавых словазлучэнняў; залежнае слова можа быць выражана прыметнікам, дзеепрыметнікам, парадкавым лічэбнікам, абагульнена-якасным займеннікам. Сродкам выражэння (афармлення) дапасавання з’яўляецца канчатак залежнага слова. 2. Kipаванне — спосаб падпарадкавальнай сувязі, пры якім залежнае слова ставіцца ў пэўнай склонавай форме. Здольнасцю кіраваць валодаюць дзеясловы і іх формы. Сродкамі выражэння кіравання з’яўляюцца канчатак залежнага слова і прыназоўнік. Пры кіраванні змяненне формы галоўнага слова не выклікае змянення формы залежнага 3. Прымыканне — падпарадкавальная сувязь, пры якой залежнае слова звязваецца з галоўным толькі па сэнсе і інтанацыйна. Прымыкаюць нязменныя знамянальныя словы: прыслоўі, інфінітывы, дзеепрыслоўі. Галоўным словам словазлучэння з прымыканнем можа быць дзеяслоў, назоўнік, прыметнік.
Асаблівасці пабудовы словазлучэнняў у беларускай мове.
1.Дзеясловы ветлівасці дзякаваць, падзякаваць, аддзячыць, дараваць, прабачыць у беларускай мове спалучаюцца з назоўнікамі або займеннікамі ў форме давальнага склону. У рускай мове адпаведныя дзеясловы кіруюць вінавальным склонам.
2.Дзеясловы руху ісці, бегчы, плыць, ехаць, ляцець, воле-выяўлення паслацъ, выправіць, адправіць у словазлучэннях з мэтавым значэннем кіруюць назоўнікамі ці займеннікамі ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам па. Параўн. у рускай мове з прыназоўнікам за. Калі залежнымі назоўнікамі словазлучэння выступаюць назвы ягад і грыбоў і словы ягады, грыбы, то яны ўжываюцца ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам у, у русскай з прыназоўнікам за.
3.Дзеясловы са значэннем стану ці дзеяння хадзіць, блукаць, лятаць, бачыцца, гладзіць, стукаць і інш. кіруюць назоўнікам ў месным склоне з прыназоўнікам па. У рускай мове з прыназоўнікам по.
4.Дзеясловы жартаваць, смяяцца, насміхацца, здзекавацца, рагатаць і інш. кіруюць назоўнікамі ці займеннікамі ў родным склоне з прыназоўнікам з (са). Адпаведныя рускія дзеясловы ўжываюцца з назоўнікамі ці займеннікамі ў форме творнага склону з прыназоўнікам над.
5.У словазлучэннях з галоўным словам хворы, хварэць залежны назоўнік ужываецца ў форме вінавальнага склону з прыназоўнікам на: хворы на сэрца, хварэць на запаленне лёгкіх (у рускай мове: у него больное сердце, болеть воспалением лёгких).
6.Назоўнікі лекция, нарысы, адзнака і інш. ужываюцца з назоўнікамі ў месным склоне з прыназоўнікам па. У рускай мове ў адпаведных словазлучэннях залежны назоўнік ставіцца ў форме давальнага склону з прыназоўнікам по.
7.У беларускай мове лічэбнікі два, тры, чатыры дапасуюцца да назоўнікаў у форме назоўнага склону множнага ліку: тры вучні. У рускай мове гэтыя лічэбнікі кіруюць назоўнікамі ў форме роднага склону адзіночнага ліку: три ученика. Лічэбнікі пяць і вышэй у назоўным склоне кіруюць назоўнікамі ў форме роднага склону множнага ліку (лічэбнік выступае галоўным словам словазлучэння) як у беларускай, так і ў рускай мовах. Ва ўскосных склонах (акрамя вінавальнага, калі ён супадае з назоўным) лічэбнік дапасуецца да назоўніка і залежыць ад яго.
8. У дробавых лічэбніках частка адна, дзве, тры, чатыры ў лічніку дапасуецца да парадкавага лічэбніка ў назоўніку:дзве пятыя. Калі ў лічніку стаяць лічэбнікі пяць, шэсць і г. д., то яны кіруюць парадкавымі лічэбнікамі назоўніка ў форме роднага склону множнага
ліку: пяць восьмых.
Словазлучэнне. Заданне для замацавання.
Дадзены матэрыял з’яўляецца дадаткам да відэаўрока па тэме «Словазлучэнне» на маім канале YouTube. Адрасаваны тым, хто хоча замацаваць свае веды па тэме, навучыцца адрозніваць проста спалучэнні слоў ад словазлучэнняў. Можа быць выкарыстаны як настаўнікам пры падрыхтоўцы да ўрокаў у 8,11 класах, а таксама для самастоўнай работы вучняў.
Просмотр содержимого документа
«Словазлучэнне. Заданне для замацавання.»
Словазлучэнне: трэнажор для 1-га ўрока
Вызначце, якія спалучэнні слоў словазлучэннямі не з’яўляюцца і патлумачце, чаму.
Буду працаваць, мокры ад слёз, пяцьдзясят тры, мяккі хлеб, вуліца прыгожая, прыйшла вясна, густы лес, думаць пра падзею, схадзіў бы, далёка ад горада, намаляваны алоўкам, самы шчаслівы, ні жывы ні мёртвы, прылёт птушак, давай бяжы, менш упэўнена, настала ноч, поспехі ў вучобе, дваццаць пяты, збіраць суніцы, самы лепшы, першы ад дарогі, будзеш чытаць, вельмі хутка, сачыненне напісана, прыехаць у госці, наперадзе аўтобуса, дуб каранасты.
Ключы
Буду працаваць (складаная форма будучага часу), мокры ад слёз, пяцьдзясят тры (састаўны лічэбнік), мяккі хлеб, вуліца прыгожая (граматычная аснова), прыйшла вясна (граматычная аснова), густы лес, думаць пра падзею, схадзіў бы (дзеяслоў+часціца), далёка ад горада, намаляваны алоўкам, самы шчаслівы (ступень параўнання прыметніка), ні жывы ні мёртвы (фразеалагізм), прылёт птушак, давай бяжы (форма загаднага ладу дзеяслова), менш упэўнена (ступень параўнання прыслоўя), настала ноч (граматычная аснова), поспехі ў вучобе, дваццаць пяты (састаўны лічэбнік), збіраць суніцы, самы лепшы (ступень параўнання прыметніка), першы ад дарогі, будзеш чытаць (складаная форма будучага часу дзеяслова), вельмі хутка, сачыненне напісана (граматычная аснова), прыехаць у госці, наперадзе аўтобуса (прыназоўнік+назоўнік), дуб каранасты (граматычная аснова).
Падпарадкаваныя сувязі у словазлучэнні
Описание: Так у словазлучэнні глыбокі снег залежнае слова глыбокі мае адзіночны лік мужчынскі род назоўны склон як і назоўнік снег; на высокім дрэве залежнае слова высокім дапасуецца да назоўніка на дрэве у адзіночным ліку ніякім родзе месным склоне; першая сустрэча залежнае слова першая дапасуецца да назоўніка сустрэча ў адзіночным ліку жаночым родзе назоўным склоне. Дапасуюцца да галоўнага слова назоўніка у родзе ліку склоне а ў множным ліку толькі ў склоне прыметнікі займеннікі парадкавыя лічэбнікі дзеепрыметнікі. выпадках…
Дата добавления: 2015-08-24
Размер файла: 7.2 KB
Работу скачали: 10 чел.
Поделитесь работой в социальных сетях
Если эта работа Вам не подошла внизу страницы есть список похожих работ. Так же Вы можете воспользоваться кнопкой поиск
51.Падпарадкаваныя сувязі у словазлучэнні.
Словы ў словазлучэннях звязваюцца трыма відамі сінтаксічнай сувязі дапасаваннем, кіраваннем, прымыканнем.
Дапасаванне від сінтаксічнай сувязі, калі зале-жнае слова прымае тую форму, што і галоўнае. Так, у словазлучэнні глыбокі снег залежнае слова глыбокі мае адзіночны лік, мужчынскі род, назоўны склон, як і назоўнік снег; на высокім дрэве залежнае слова высокім дапасуецца да назоўніка (на) дрэве у адзі-ночным ліку, ніякім родзе, месным склоне; першая сустрэча залежнае слова першая дапасуецца да на-зоўніка сустрэча ў адзіночным ліку, жаночым родзе, назоўным склоне. Дапасуюцца да галоўнага слова, назоўніка, у родзе, ліку, склоне, а ў множным ліку толькі ў склоне прыметнікі, займеннікі, парадкавыя лічэбнікі, дзеепрыметнікі.
Кіраванне від сувязі, пры якой галоўнае слова патрабуе пастаноўкі залежнага слова ў форме пэўнага ўскоснага склону. Кіруюць звычайна дзеясловы, але ў пэўных. выпадках гэта могуць рабіць і назоўнікі, і прыметнікі, і прыслоўі. У словазлучэнні паліваць кветкі дзеяслоў паліваць патрабуе ад назоўніка кветкі формы вінавальнага склону: паліваць што?кветкі; загадчык магазіна назоўнік загадчык можа спалу-чацца толькі з формай роднага склону: загадчык ча-г о? магазіна; высока ў небе прыслоўе высока патрабуе меснага склону: высока ў ч ы м? у небе. Kj-раванне бывае прыназоўнікавае (знаёмы з дзяцінства, уважлівы да людзей) і беспрыназоўнікавае (абшары палёў, служыць народу).
Прымыканне від сувязі, пры якой залежнае слова звязваецца з галоўным толькі па сэнсу. Прымы-каюць, звычайна да дзеясловаў, нязменныя словы прыслоўі, дзеепрыслоўі, інфінітывы: размаўлялі гучна, чытаць седзячы, просьба застацца.
